ยาฉีดคุมกำเนิด

ปัจจุบันวิธีการคุมกำเนิดทำได้หลายวิธี ไม่ว่าจะเป็นการใช้ถุงยางอนามัย การทานยาคุม การฝังยาคุมหรือการทำหมัน การคุมกำเนิดโดยใช้ยาฉีดนับเป็นอีกทางเลือกในการคุมกำเนิดที่มีความสะดวกและมีประสิทธิภาพสูง

ยาคุมกำเนิดแบบฉีดมีกี่แบบ

ยาคุมกำเนิดแบบฉีดที่ใช้กันจะแบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ

1. กลุ่มที่เป็นฮอร์โมนเดี่ยวโพรเจสตินอย่างเดียว จะฉีดทุก 3 เดือน

• ยากลุ่มนี้เหมาะกับผู้ที่มีบุตรแล้วหรือผู้ที่ไม่ได้วางแผนจะมีบุตรในระยะเวลาอันใกล้ เนื่องจากหลังหยุดยาไปกว่าจะกลับมาตั้งครรภ์ได้นั้นใช้ระยะเวลานาน 6-12 เดือน
• สามารถใช้ในหญิงให้นมบุตรได้
• ยาคุมชนิดนี้ใช้แล้วช่วงแรกประจำเดือนจะมากะปริบกะปรอย และจะค่อยๆน้อยลงจนหายไปไม่มาอีกเลยตลอดระยะเวลาที่ใช้ยา

1. กลุ่มที่เป็นชนิดฮอร์โมนรวมโพรเจสติน + เอสโตรเจน จะฉีดทุก 1 เดือน

• ยาคุมชนิดนี้เมื่อใช้แล้วประจำเดือนจะยังมาปกติทุกเดือน
• หลังหยุดยาสามารถมีบุตรได้ทันที
• ไม่แนะนำให้ใช้ในหญิงให้นมบุตรเนื่องจากทำให้น้ำนมแห้ง

ข้อห้ามในการฉีดยาคุมกำเนิด

• ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์(ต้องมีการตรวจการตั้งครรภ์ก่อนใช้)
• ห้ามใช้ในผู้ที่มีประวัติเลือดออกผิดปกติทางช่องคลอดหรือทางเดินปัสสาวะ
• ห้ามใช้ในผู้มีประวัติมะเร็งเต้านมในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา
• ห้ามใช้ในผู้ป่วยโรคตับรุนแรง
• ห้ามใช้ในผู้มีประวัติโรคหลอดเลือดดำอักเสบและลิ่มเลือดอุดตัน
• ไม่แนะนำให้ใช้ในผู้ที่มีอายุมากกว่า 50 ปี

ควรฉีดยาคุมกำเนิดตอนไหนดี

1. ฉีดวันไหนก็ได้ แต่ก่อนฉีดต้องผ่านการตรวจว่าไม่ได้ตั้งครรภ์ และให้งดมีเพศสัมพันธ์หรือคุมกำเนิดโดยการใช้ถุงยางอนามัยในช่วง 7 วันหลังฉีดยา
2. ฉีดวันแรกของการมีประจำเดือนหรือวันไหนก็ได้ภายใน 5 วันเริ่มจากวันที่มีประจำเดือน หากฉีดในช่วงนี้ไม่ต้องใช้วิธีการคุมกำเนิดในรูปแบบอื่นมาเสริม ***เป็นช่วงเวลาที่ดีที่สุด
3. ฉีดทันทีหรือภายใน 5 วันหลังแท้งบุตร การฉีดในช่วงนี้ไม่ต้องใช้วิธีการคุมกำเนิดในรูปแบบอื่นมาเสริม
4. ทันทีหรือภายใน 21 วันหลังการคลอดในผู้ที่ไม่ได้ให้นมบุตร การฉีดในช่วงนี้ไม่ต้องใช้วิธีการคุมกำเนิดในรูปแบบอื่นมาเสริม

การนัดฉีดยาคุม

• ควรฉีดยาคุมกำเนิดตรงวันนัด
• กรณีต้องการมาฉีดก่อนวันนัด หากเป็นยาคุมแบบ 3 เดือนสามารถฉีดก่อนกำหนดได้ 2 สัปดาห์ หากเป็นยาคุมกำเนิดแบบ 1 เดือนสามารถฉีดก่อนกำหนดได้ 1 สัปดาห์
• กรณีมาฉีดล่าช้ากว่าวันนัด หากเป็นยาคุมกำเนิดแบบ 3 เดือนสามารถฉีดล่าช้าได้ไม่เกิน 2 สัปดาห์ หากเป็นยาคุมกำเนิดแบบ 1 เดือนสามารถฉีดล่าช้าได้ไม่เกิน 1 สัปดาห์

ยาคุมกำเนิดแบบฉีดป้องกันการตั้งครรภ์ได้กี่เปอร์เซ็น

หากมีการใช้อย่างถูกต้องโอกาสที่จะตั้งครรภ์ขณะมีการฉีดยาคุมมีเพียง 0.2-0.3% ดังนั้นยาคุมกำเนิดแบบฉีดมีประสิทธิภาพในการป้องกันการตั้งครรภ์ได้มากกว่า 99% ซึ่งจริงๆในทางปฏิบัติถือว่ามีประสิทธิภาพดีกว่ายาคุมแบบรับประทาน เนื่องจากยาคุมแบบรับประทานบางครั้งอาจมีลืมทานยา ทานยาไม่ตรงเวลา หรือการอาเจียนหลังทานยา ทำให้ประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดลดลงได้

เมื่อหยุดฉีดยาคุมแล้วจะกลับมาตั้งครรภ์ได้เมื่อไหร่

• หากเป็นยาคุมกำเนิดแบบ 3 เดือนจะกลับมาตั้งครรภ์ได้ประมาณ 6-12 เดือนนับจากวันที่ฉีดยาครั้งสุดท้าย
• หากเป็นยาคุมกำเนิดแบบ 1 เดือนจะสามารถกลับมาตั้งครรภ์ได้ทันทีหลังยาคุมหมดฤทธิ์

ผลข้างเคียงที่อาจพบได้จากการฉีดยาคุมกำเนิด

• ช่วงแรกที่ฉีดมักมีประจำเดือนมาผิดปกติเลือดออกกะปริบกะปรอยได้(สำหรับยาคุมแบบฉีดทุก 3 เดือน)
• ปวดศีรษะ
• คัดตึงเต้านม
• อารมณ์แปรปรวน

สิ่งสำคัญที่ต้องคำนึงเมื่อใช้วิธีการคุมเนิดแบบฉีดคือ การฉีดยาคุมไม่สามารถป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ได้ ดังนั้นหากมีเพศสัมพันธ์กับคนแปลกหน้า การใช้ถุงยางอนามัยและการใช้ยา PrEP จึงเป็นสิ่งที่ควรพิจารณาใช้เสมอ